De familie De Cnock en de “qualicke vlucht”

Oude Ieperweg, Zedelgem. De locatie waar hof Vuylvoorde van de familie De Cnock heeft gestaan.

De families Van den Driessche en De Cnock zaten in het laatste kwart van de 16de eeuw in hetzelfde schuitje. Beide families bezaten gronden in West-Vlaanderen, onder meer in Snaaskerke, beide families hadden zwaar te lijden onder de ‘godsdienstberoerten’, die het gebied grotendeels onleefbaar maakten.

Geuzenbende
Voorvader Aernout van den Driessche trok de Schelde over en vestigde zich rond 1590 in Poppendamme. Adriaen de Cnock, afkomstig uit Zedelgem, vluchtte eerder al voor de geuzenbende (“de qualicke vlucht”) en week uit naar Brugge, waar hij in 1583 overleed. Hij is mogelijk familie van Cornelis en Niclaes de Cnock, die in Grijpskerke getuigen waren bij de doop van Van den Driessche’s in Grijpskerke.

DTB Grijpskerke, doopinschrijving van Maeyken 24 nov. 1591, dochter van Arnout Mattheeusen, ghet. Cornelis de Cnock, Maeijken de Cnock.

DTB Grijpskerke, doopinschrijving van Mattheus van den Driessche, getuige is Claes de Cnock

DTB Grijpskerke, Ondertrouwinschrijving 13 juli 1597: Niclaes de Cnock wedr. van Snaeskercke in Vlaenderen Leuntgen Pieters wed. van Serooskerke in Walcheren. ghet; Cornelis de Cnock, des bruijdegoms br. (in de kantlijn: ghetr. den 27sten Jul. te Middelb.)

In een stamboom op de website geneanet.org komt een Cornelis de Cnock voor, geboren omstreeks 1575, als zoon van bovengenoemde Adriaen en Cathelyne Buuck. Doopgetuigen Cornelis en Niclaes de Cnock moeten generatiegenoten van onze Aernout zijn geweest. Mogelijk waren zij broers van Adriaen.

Bekijk de stamboom De Cnock op geneanet.org, en lees meer over Adrianus De Knock.

 

 

Even een kijkje nemen in Poppendamme

POPPENDAMME – Nu we weten dat oudste voorvader Aernout aan het einde van de zestiende eeuw in Poppendamme woonde, krijgt dit buurtschap in het hart van het eiland Walcheren een heel andere betekenis.

De plaats is nu vooral bekend van de Imkerij en de Natuur- en speelboerderij Hof Poppendamme. Bij de boerderij aan de Poppendamseweg 5 werden in de jaren zeventig de oude resten gevonden van het Huys te Poppendamme, een kasteelachtig gebouw dat diende als zomerblijf van de abten van Middelburg. Het is in de beeldenstorm verwoest. Alleen het jachthuis bleef nog bestaan tot de sloop in 1978.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

“Het huis te Poppendamme is gelegen in een Ambogt meede Poppendamme genaemd, toekomende de Heeren van Grypskerke. Het is geheel geruineert, en, met het Geflacht van dien naem, vergaen.” (Bron: Willem te Water, Het Hoog-Adelyk en Adelryk Zeelant (1761)).

Vanaf 1660 liet Johan Huyssen, heer van Vossemeer (1630-1667) het Hof te Poppendamme aanleggen op de vermeende plek van de adellijke hofstede. Het hof bleef enkele generaties in bezit van de familie Huyssen: eerst van zoon Johan Hiëronymus Huyssen, vervolgens van kleindochter Margarita Huyssen, echtgenoot van Johan van Mauregnault. Maar dat is allemaal ná Aernouts tijd. Hij overleed in 1620.

Gravure van Huys en Hof te Poppendamme, uit De Cronyk van Zeeland van Mattheus Smallegange (1696).

Het is wel opvallend dat Aernout van den Driessche in 1617 trouwde met Maeijken Jans, de weduwe van Willem Janssen Huijsse, die ook in Poppendamme woonde. Aernouts zonen Mattheus en Aernout trouwden elk een dochter van Willem en Maeijken, Stevelijntje en Susanna. Zodoende waren de families Van den Driessche en Huijsse door drie huwelijken aan elkaar verbonden. Zou Willem Janssen Huijsse nog familie zijn geweest van de bewoners van Hof Poppendamme?

Wapen van Poppendamme, uit: Willem te Water, Hoogadelyk en Adelryk Zeelant (1761)

Wapen van de heerlijkheid Poppendamme (Public domain via Wikimedia Commons)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Geraadpleegde bronnen:
Martin van den Broeke, ‘Het Pryeel van Zeeland’ (Hilversum 2016) 97-99.
Jaco Simons, ‘Groei en krimp. De bewoningsgeschiedenis van Hof Ravestein’, in: De Wete, jrg. 42, nr. 4 (2013) 23-30.
Mattheus Smallegange, Cronyk van Zeeland (1696).
Willem te Water, Het Hoog-Adelyk en Adelryk Zeelant (1761).
West-Europese Adel, https://www.genealogieonline.nl/west-europese-adel/I135978.php

Wat heeft Rembrandt met Drusius te maken?

Rembrandt en zijn vrouw Saskia Uylenburgh, afgebeeld op het schilderij De verloren zoon in een herberg, ca. 1635

Het is Rembrandtjaar! Op 4 oktober 2019 is het 350 jaar geleden dat de Nachtwacht-schilder overleed. Door het tv-programma Six over Rembrandt werd ik erbij bepaald dat onze oudste wapenvoerder Johannes van den Driessche (Drusius) méér met Rembrandt te maken had dan je zou denken.

Franeker
Drusius was professor aan de Universiteit van Franeker. Die universiteit was er gekomen mede dankzij de inspanningen van Rombertus Uylenburgh, burgemeester van Leeuwarden, en de latere schoonvader van Rembrandt. De schilder trouwde in 1634 in Friesland met Rombertus’ dochter Saskia (1612-1642).

Aan de stok
Drusius overleed in 1616. Een jongere collega-professor, de Poolse theoloog Makowsky (Maccovius) sprak een lijkrede uit. Helaas is die tekst niet bewaard gebleven, omdat een ‘zeker iemand’ dit verhinderde. Deze ‘zeker iemand’ was Prof. Lubbertus die het regelmatig aan de stok had met Drusius en Maccovius. Tegen de achtergrond van de strijd tussen Arminianen en Gomaristen vond er een verhit debat plaats waarbij flink op de man werd gespeeld. Maccovius trouwde in 1626 met Antje Uylenburgh, een zus van Saskia en werd zo de zwager van Rembrandt.

Jan van den Driessche (Drusius) (1550-1616)

Jan Makowsky (Maccovius) (1588-1644)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Schoonvader en zwager
Vóór zijn Franeker periode was Drusius professor in Leiden, de geboortestad van Rembrandt, maar toen was Rembrandt nog niet geboren, en hij was nog geen 10 jaar oud toen Drusius overleed. We kunnen dus concluderen dat Drusius en Rembrandt elkaar weliswaar nooit hebben ontmoet, maar dat Drusius wél bekend was met de schoonvader en met de zwager van Rembrandt.

Universiteit van Franeker

Portretten
Van alle professoren van de Universiteit van Franeker zijn geschilderde portretten bewaard gebleven. Op het portret van Drusius prijkt rechtsboven zijn familiewapen: in zilver, zes zwarte ronde gespen. Een verwantschap tussen hem en de familie Van den Driest is (nog?) niet aangetoond.

Kijk de aflevering van Hier zijn de Van Rossems terug, waarbij de broers en zus een bezoek brengen aan Franeker. Maarten van Rossem staat voor de portrettengalerij in Museum Martena.

 

 

Bronnen:
P.J. Blok, P.C. Molhuysen, Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek, deel 1 (1911) 753-757.
Ben Broos, Saskia, de vrouw van Rembrandt (Zwolle 2012).

Familie Van (den) Trille in kaart gebracht

Onze oudst bekende voorvader Aernout Mattheeusen van den Driessche is mogelijk een zoon van Matheus van den Driessche († Snaaskerke 1576) en Jacquemijne van Trille (zie Jaarbericht 2017, 13-15). Om die reden heeft secretaris Marcel onderzoek gedaan naar de familie Van (den) Trille.

Het resultaat van deze zoekacties op internet is een stamboom van de 15de tot de 17de eeuw. De leden van deze familie woonden in Brussel, Mechelen, de Canarische Eilanden, Antwerpen, Middelburg (!) en Amsterdam (zie het .pdf-bestand hieronder).

VanTrillegrafisch

Helaas is Jacquemijne en haar vader Aernout van Trille nog niet gevonden. Wel bleek dat de voornaam Aernout (Arnout, Aert) twee keer in de familie voorkwam. In 1633 woonde een Arnout van Trille in Antwerpen, en in 1509 overleed Aert Vande Trille, kapelaan en zanger van de kerk van Onze-Lieve-Vrouw van de Zavel te Brussel.

Vervolg
Op de volgende bestuursvergadering (oktober) zal bekeken worden op welke manier we dit onderzoek een vervolg kunnen geven. Omdat de oudste familieleden Van (den) Trille uit Brussel kwamen, ligt een archiefonderzoek in die stad voor de hand.

Heeft u belangstelling voor het volledige verslag van het onderzoek? Neem dan contact op met de secretaris (info[at]vandendriest.nl).

Familie Van den Driessen geboekstaafd in de 18de eeuw

MIDDELBURG – In ZB Planbureau en Bibliotheek van Zeeland in Middelburg bevindt zich een 18de-eeuws geslachtsregister van de familie Van den Driessen. De gegevens staan in een handgeschreven boek, dat onderdeel is van de collectie van het Koninklijk Zeeuws Genootschap der Wetenschappen.

Geslagt-register van Bleekers, Van den Driessen, Gerbrandus, Bollaart, Messue, Van de Velde, Van Melle, Meyers.

Het boek bevat genealogische gegevens van allerlei families die verwant zijn aan de Middelburgse familie Van den Driessen Mareeuw. In 1997 was de aangetoonde relatie tussen de families Van den Driest en Van den Driessen Mareeuw cruciaal voor de succesvolle aanvraag tot wapenregistratie.

Helaas gaan de gegevens over Van den Driessen niet verder terug dan Willem (of Wilhem) Aernouts, de overgrootvader van onze wapenvoerder Cornelis van den Driessen (1736-1790). Zodoende biedt het boek geen nieuwe gegevens voor onze stamreeks.

Pagina over Jan van den Driessen en Anna Gerbrandus, de ouders van wapenvoerder Cornelis van den Driessen.

Openingspagina van het geslachtsregister Van den Driessen.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Edele neef
Omdat het ‘Geslagt-register’ ook veel gegevens bevat over de families Gerbrandus en Van der Beeke, voorouders van moederszijde van Cornelis, is er wel een andere vraag beantwoord: wie was die Edele neef J. van der Woordt in Amsterdam die genoemd wordt in het reisjournaal uit 1789?
(zie: Pieter Tak (bew. Marcel van den Driest), Onze vriendelijke republikeinse reis (Zoetermeer 2012)),

Het blijkt te gaan om niemand minder dan de welgestelde koopman en slavenhandelaar Jan van der Woordt (1741-1794), die zich in 1786 in Amsterdam had gevestigd. Om precies te zijn was hij een achterneef van Cornelis van den Driessen. Jan van der Woordt was goed bevriend met Conrad Rutger Busken (de vader van Coosje Busken) en dichter Jacobus Bellamy, en was de vader van dichter Anthony van der Woordt (1769-1794).

Familienaam onder de loep in PZC

De nestor van het stichtingsbestuur, Anthon van den Driest (1934), staat er gekleurd op. Foto: Ernesta Verburg

OOST-SOUBURG – In de Provinciale Zeeuwse Courant van zaterdag 13 januari staat een interview met de vijf bestuursleden van de Stichting Die ‘drieste’ van den Drieschen. Het stuk is onderdeel van de serie 100% Zeeuw, waarin de krant op zoek gaat naar èchte Zeeuwen en hèt Zeelandgevoel.

Hoofdkwartier
Afgelopen woensdag bezocht Rolf Bosboom van de PZC het ‘hoofdkwartier’ van de stichting, aan de Burgemeester Stemerdinglaan in Oost-Souburg. Aan de orde kwamen: het begin van het familieonderzoek, het ontstaan en de doelen van de stichting, aantal naamdragers en geografische verspreiding van de familienaam. Verder wisselden we van gedachten over de vraag hoe Zeeuws we eigenlijk zijn.

Digitaal dossier
Het interview staat in het gedrukte exemplaar van de krant, maar is ook terug te lezen op de website. Alle afleveringen uit de serie zijn opgenomen in een digitaal dossier.

Volop aandacht voor de familienaam Van den Driest in de PZC. Foto’s: Ernesta Verburg.

Portret van Drusius op tv!

Maarten van Rossem vlakbij het portret van Drusius (rechtsboven)

FRANEKER – Het portret van Drusius was donderdagavond te zien in tv-programma Hier zijn de Van Rossems. Maarten, Vincent en Sis van Rossem bezochten Franeker en brachten onder andere een bezoek aan Museum Martena. Daar hangt het geschilderd portret van Jan van den Driessche, alias Joannes Drusius (1550-1616), hoogleraar aan de universiteit van Franeker. De week ervóór waren de Van Rossems nog in Middelburg, de plaats waar hij in 1605 in het huwelijk trad met Susanna Goddaerts. Drusius is de oudst bekende voerder van ons familiewapen: in zilver, zes zwarte ronde gespen. Verwantschap tussen hem en onze familie is niet vastgesteld.

 

Kwaliteiten
Tijdens het bezoek van de Van Rossems aan het museum ging de aandacht vooral uit naar een andere professor, terwijl er toch heel wat te vertellen is over Drusius. Hij werd geboren in Oudenaarde, studeerde in Engeland en was hoogleraar Oosterse talen in Oxford. Daarna vertrok hij naar de nieuwe universiteit in Leiden. Zowel Marnix van Sint Aldegonde als Willem van Oranje waren met hem bekend en onder de indruk van zijn kwaliteiten als wetenschapper. De laatste probeerde Drusius’ vertrek naar Franeker tevergeefs te voorkomen.

Expertise
In de televisieserie Hier zijn de Van Rossems bezoeken de twee broers en zus wekelijks een stad of stadsdeel. Vanuit hun wetenschappelijke expertise voorzien ze het aanschouwde van commentaar, op hun eigen, wat knorrige wijze.

Bekijk de aflevering op uitzending gemist. Het gedeelte met Drusius begint op 18 minuten.

Professoren van de Academie in Franeker, met Jan van den Driessche, alias Drusius (1550-1616), onderste rij, tweede van rechts.

Detail van het portret van Drusius. Rechtsboven staan de familiewapens Van den Driessche en Goddaerts afgebeeld.

Waren er twee Matheussen in Middelburg?

Sint-Laurentiuskerk in Lokeren

We kennen de akte uit 1609 over Matheus van den Driessche in Middelburg, opgesteld door notaris Melchior Caen. Nu is er in Antwerpen een tweede akte opgedoken, óók uit 1609, óók over Matheus van den Driessche uit Middelburg. Maar is het dezelfde Matheus?

Overlast van de soldaten
Deze tweede Matheus van den Driessche trouwde in 1581 in Lokeren met Josyne van Lippenvelde (weduwe van Joos Bayens). Zij overleed twee jaar later. Kort daarna, zo zegt de akte, was Matheus ‘door de overlast van de soldaten genoodzaakt van daar te vertrekken naar Zeeland, waar hij sindsdien onafgebroken gewoond zou hebben.’

Ootmoedige supplicatie
Aanleiding voor de akte, een ‘ootmoedige supplicatie’ oftewel verzoekschrift, schijnt een conflict te zijn met de kinderen uit het eerste huwelijk van Josyne van Lippenvelde, Jan en Daniel Bayens. Twee jaar eerder was in Antwerpen een regeling getroffen over de achtergelaten bezittingen van Matheus in het Land van Waas, en het gebruik daarvan door de erfgenamen van zijn overleden vrouw.

Eén en dezelfde persoon?
Beide Matheussen woonden in 1609 in Middelburg. De gegevens uit de twee akten leveren geen bewijs vóór of tegen de aanname dat het om één en dezelfde persoon gaat. Wel lijkt het aannemelijk dat de tweede Matheus de vader is van Lysbets van den Driessche (geboren in Lokeren als dochter van Mattheeus van den Driessche), die op 8 mei 1594 in Middelburg trouwt met Pieter Reynvaen (geboren in Oudenaarde). (Bron: H.F. Reynvaan, Niet altijd somer. Geschiedenis van het geslacht Reynvaan (Assen 1975) 175)

Opnieuw was Jan-Willem Besuijen, vrijwilliger van het Zeeuws Archief in Middelburg, bereid om de akte volledig te transcriberen, waarvoor onze hartelijke dank!

TranscriptieAntwerpen

 

In de voetsporen van stamvader Aernout

GRIJPSKERKE – Zaterdag vond de zevende bijeenkomst plaats van de familie Van den Driest, georganiseerd door de stichting Die ‘drieste’ van den Drieschen. Locatie was dit keer dorpshuis Nimmerdor in Grijpskerke. Daarmee namen de Van-den-Driesten een duik in de geschiedenis, want in diezelfde plaats op Walcheren vestigde zich rond 1590 de oudst bekende voorvader Aernout Mattheeusen van den Driessche

“Aernout van den Driessche van Snaeskercke”, inschrijving van zijn tweede huwelijk met Maeijken Jans in het Trouwboek van Grijpskerke (1617)

Ontmoetingen met elkaar
Een kleine veertig familieleden kwamen tegen 11 uur samen in Nimmerdor, iets minder dan bij voorgaande familiebijeenkomsten. Centraal op zo’n dag staan natuurlijk de ontmoetingen met elkaar, onder het genot van koffie met een bolus en een uitgebreide lunch, allemaal in het kader van de stichtingsdoelstelling ‘het versterken van de familieband’. Maar uiteraard had het bestuur ook voor een programma gezorgd, om de dag wat structuur te geven.

Connecties
Bij de geschiedenis werd stilgestaan in de vorm van een presentatie over voorvader Aernout (±1565-1620). Uit het doopboek van Grijpskerke blijkt met welke tijdgenoten Aernout in contact stond. Ene Claes de Cnock was, net als Aernout, afkomstig uit het Vlaamse Snaaskerke en had connecties met Balthazar de Moucheron. Rond 1600 bewoonde deze koopman en reder de buitenplaats Munnikenhof, net buiten Grijpskerke. Enkele jaren later kwam Munnikenhof in eigendom van Jacob Cats.

’t Munnikenhof bij Grijpskerke. Schilderij van Willem Schellincks (1659), Zeeuws Museum, Middelburg

Aarnout Vader
De voornaam Aernout komt tegenwoordig niet meer voor in de familie Van den Driest. Wèl zijn er levende nazaten met de naam Aarnout Vader. Door de vrij strikte toepassing van vernoemingen in vroeger tijd, is het aannemelijk dat stamvader Aernout ook weer is vernoemd naar oudere voorvaders. Onlangs vond bestuurslid Marcel een vermelding van een Arnout van den Driessche in de Oost-Vlaamse plaats Wijlegem uit 1266! Het genealogisch onderzoek is dus nog lang niet afgelopen.

Quiz
Onderdeel van het programma was ook een quiz, waarmee de kennis over oude Zeeuwse gebruiksvoorwerpen en sieraden werd getest. De familieleden stortten zich vol overgave op deze quiz, uiteindelijk ging Rinus van den Driest uit Kapelle er met de eerste prijs vandoor.

Vertrouwde grond
Na de uitgebreide lunch bracht de familie (tussen de buien door) een bezoekje aan de kerk, waar bestuurslid Frans een korte toelichting gaf. Zo stonden de nakomelingen weer even op de grond die voorvader Aernout zo vertrouwd moet zijn geweest.

Natje en droogje
De dag verliep in een uitstekende sfeer in het gezellige zaaltje van Nimmerdor, waar alle familieleden tot volle tevredenheid werden voorzien van een natje en een droogje. In zijn slotwoord zei voorzitter Maarten dan ook, dat wat het bestuur betreft in het najaar 2019 de volgende bijeenkomst zal worden georganiseerd.

Akte uit 1609 volledig getranscribeerd

MIDDELBURG – De akte die de Middelburgse notaris Melchior Caen in 1609 opmaakte op verzoek van de familie Van den Driessche kent nu geen geheimen meer. Jan-Willem Besuijen, vrijwilliger bij het Zeeuws Archief heeft een volledige transcriptie van de akte gemaakt.

Beschrijving
De essentie van de akte was al wel duidelijk, dankzij de beschrijving van het Zeeuws Archief: “Akte opgemaakt voor notaris Melchior Caen te Middelburg, waarbij Jan van den Driessche en Matthijs van den Abeele namens zijn vrouw Janneke van den Driessche aan hun [schoon]vader Mattheus van den Driessche procuratie verlenen om als hun vertegenwoordiger op te treden bij de afwikkeling van de erfenis van hun oom Laureijns Rooman, overleden te Gent, 1609.”

Akte uit 1609 van notaris Melchior Caen over de familie Van den Driessche uit Middelburg

Secretaris Marcel van den Driest deed hiervoor een beroep op Leo Hollestelle van het Zeeuws Archief en via hem heeft Jan Willem-Besuijen, de even vriendelijke als ter zake kundige vrijwilliger van het archief, zich over de akte gebogen.

Oudenaarde
Overigens was notaris Caen afkomstig uit Oudenaarde. Vandaar dat hij zijn huis op de Markt nr. 8 in Middelburg ’t Wapen van Audenaerde heeft genoemd. Die plaats in Oost-Vlaanderen is van saillante betekenis, omdat ook onze wapenvoerder Johannes van den Driessche (‘Drusius’) uit die plaats afkomstig was.

Zeeuws Archief, 33.3 Verzameling Aanwinsten, inv.nr. 1985.25

 

Transcriptie 33.3-1985.25